Rouwen een persoonlijke verwerking?
Twee uitersten onlosmakelijk verbonden .....
Verlies en winst wordt vaak gezien als twee uitersten, al helemaal in de financiële wereld is dit als juichen en teleurgesteld zijn, En toch kan het niet zonder elkaar. Zoals het leven is!
Dualiteit; zoals zwart en wit ook twee uitersten zijn en toch zijn ook deze onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Wat als er geen wit zou zijn? Dan is alles zwart en is er niets en als alles zwart zou zijn eveneens.
Afgelopen week heb ik mijn eerste dag van de opleiding nabestaandenzorg mogen ervaren. In een mooie groep met cursisten praten over verlies en rouwverwerking. Wat doet dat; geboorte en dood?
Deze twee zijn onlosmakelijk verbonden met het leven, en toch vieren we wel de geboorte en hebben we een hele andere beleving bij de dood, sterker nog; vaak ligt er nog een taboe op de dood en op de tijdsduur en intensiteit van de verwerking van het verlies. En daarmee op het verwerkingsproces van onze medemens na de dood van een dierbare.
Veelal hebben we een oordeel klaar; “de tijd heelt de wonden”, of “het zal wel een opluchting zijn na het ziektebed”. Een ding is mij in het bijzonder positief heel nabij gebleven:
“Je rouwt zoals je leeft……”
Hoe intens ervaar je het leven? Hoe betrokken was je bij diegene die het verlies is? Vaak zijn snel de reacties te horen als, “je zal het wel een plekje hebben gegeven”, of “het leven gaat wel gewoon door hè?”, “oh zij gaat alweer naar de winkel” en “hij komt alweer in de kerk, en zingt ook nog uitbundig mee!”.
Ja, verwerking van verlies van een dierbare zet je vaak uit je kracht of het nu je levenspartner of je kind is of je vader/moeder of een beste vriend of vriendin (voor verlies kun je ook andere verliezen invullen als echtscheiding, werk, dromen, of gezondheid…..), je raakt verlamt.
Waar je eerder gewoon doorliep, loop je nu in slowmotion of voel je dat je stil staat. Je hebt minder controle over wat gebeurd. en overziet niet alles even gemakkelijk als dat je altijd deed. In eerste instantie lukt het je nog wel, er is veel te regelen, de uitvaartverzorger kan je hierbij ondersteunen en doet dat veelal deskundig, met aansluiting en met daadkracht.
Tijdens de uitvaart voel je je krachtig, je hebt niet gehuild, of sterker nog je hebt de genodigden een dankwoord gegeven. En dan……
De niet opgevulde plaats
Dan volgt er de leegte, de niet opgevulde plaats aan tafel. De korte zinnen die gesproken worden bij het wakker worden of het ogenschijnlijke normale whatsappbericht welke je altijd kreeg.
Het contact wat er de dag door altijd was en zo normaal was, de realisatie dat dat er nooit meer zal zijn met die ene collega. Het gezamenlijke kopje koffie in de ochtend is vanaf nu niet meer met je vrouw. Of zoals ik laatst tijdens een uitvaartdienst hoorde zeggen tegen de kleinkinderen; “als je naar het huis van opa en oma gaat zal je niet meer je hoofd tegen de buik van je opa kunnen duwen als knuffel, want opa zal er niet meer zijn.
Wat doet de dood met ons en hoe komen we verder na het verlies van een dierbare. Het is onderdeel van het leven, “acceptatie van de dood” is de gemakkelijkste dooddoener. En toch is het een waarheid: de dood hoort bij het leven, evenzo dat de geboorte bij het leven hoort.
En toch …… verlies is iets wat we graag wil vermijden en we willen graag de ander helpen door het verwerkingsproces heen en vaak zo snel mogelijk.
Graag geef ik je dan een paar opmerkingen die ik heb ontvangen en graag doorgeef, want vanuit mijn persoonlijke ervaring weet ik dat dit oh zo belangrijk is gebleken:
Eerst en vooral luisteren.
En daarna nogmaals luisteren.
En als je hebt geluisterd, luister dan nog eens;
Want eens zal de echo van het verlies verstommen ……
De echo van het verlies, het verdriet is als een vingerafdruk: voor iedereen herkenbaar en toch zijn geen twee vingerafdrukken gelijk. Ieder gaat op zijn of haar eigen wijze door het proces, de één komt gelijk weer werken of maakt een wandeling en gaat weer door.
Weer een ander zal voluit gaan sporten en legt daar zijn “verdriet” in. De ene verwerker stoot omstanders af en de ander trekt juist aan. Wat doe jij, waar heeft de ander behoefte aan? Hoe zet jij de verwerker terug in zijn kracht met het verdriet van het verlies wat er is. Of beter gezegd; wat helpt de verwerker om zichzelf weer in zijn eigen kracht te zetten.
Een eigen werk proces
Ieder proces verloopt op zijn eigen wijze, iedere persoon of te wel verwerker is uniek. En daarmee brengt elk verlies zijn eigen vragen en zorgen met zich mee. Alleen de verwerker, de persoon die het rouwproces leeft, kan de ervaring ervaren hoe zwaar het voor hem of haar is.
Ondersteuning aan nabestaanden bestaat uit luisteren en ondersteunen, op weg naar een zelfredzaam leven. Rouwverwerking is een uniek proces, waarin je veel voor je medemens kan en mag betekenen, ik doe dat graag vanuit mijn expertise aangesloten op de eigen wijze!
